Kìa đâu mây tạnh chân ngàn
Lưng đèo xơ xác, họp tan chợ chiều .
(Hoa Tiên Truyện)
NÓI
Tám bức bình phong núi mở Cảnh hoàng hôn chân núi chợ phơi bầy
Lá xanh xanh, ánh vàng chiếu trên cây
Rượu giữ khách, người về cá dây liễu xỏ .
Điếm nọ cờ còn trương gió
Lều kia rèm đã cuốn mây (2)
Vẳng trên sông điệu sáo khúc Lạc Hoa Mai (3)
Người cỡi hạc đã bay về núi thẳm .
Trên đỉnh núi bóng chiều bảng lảng
Chốn quê nhà vầng trăng sáng còn không ?
Trăng chia hai mảnh nhớ mong ! (4)
(1) Đây là bài Sơn Thị Tình Lam, là bài thứ hai của
Bát Cảnh Tiêu Tương cùng một tác giả Lương Nhữ Hộc .
Thiết tưởng chúng ta cũng nên biết đôi nét về Tiêu Tương .
Tiêu Tương là chỗ sông Tiêu và sông Tương hiệp lại trong
tỉnh Hồ Nam, Trung Hoa . Sông Tương phát nguyên từ
Dương Hải Sơn (Quảng Tây) chảy qua Hồ Nam, Trường Sa,
vào hồ Động Đình. Nơi này có nhiều cảnh đẹp,
nhà danh họa Tống Địch đã ghi lại những cảnh này trên
tám bức họa nổi tiếng, được nhiều danh sĩ làm thơ vịnh .
Vua Thuấn di giá đi tuần thú xứ Thương Ngô và mất ở đó .
Hai bà vợ là Nga Hoàng và Nữ Anh đi tìm vua Thuấn đến
bờ sông Tiêu Tương, cả hai ngồi bên bờ sông mà khóc,
nước mắt vấy vào những cành trúc . Về sau trúc mọc ở
bờ sông Tương đều lấm chấm trông như đồi mồi .
Người ta gọi là Tương phi trúc, hay dùng làm mành cửa .
Trong Truyện Kiều có câu :
"Mành Tương lất phất gió đàn
Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình".
Và chữ giọt Tương chỉ nước mắt cũng ở điển này mà ra .
(2) Hai câu này trích nguyên văn của nguyên tác .Đây là
loại thơ Thất Ngôn Bát Cú cổ thể, thường có hai
câu 6 chữ ở cặp Trạng hay cặp Luận .
Trong cuốn Hồng Đức Quốc Âm Thi Tập chúng ta thường
thấy những bài thơ viết theo cách này .
(3) Lạc Mai Hoa là tên một khúc sáo rất thê lương khiến
người nghe phải chạnh nhớ tới quê hương mình .
(4) Điển này thì dễ rồi . Trong Tuyện Kiều có câu :
"Vầng trăng ai xẻ làm đôi
Nửa in gối chiếc, nửa soi dậm trường".
Trần Nhất Lang
